B6 Vitamini (Piridoksin) ve Magnezyum İlişkisi

Pridoksin vücudumuzdaki proteinlerin ve temel bileşiklerin sinir sistemindeki transimitterlerin, eritrositlerin ve prostaglandinlerin yapısında bulunan oldukça önemli bir vitamindir. Ayrıca, B6 vitamini hormonal dengenin sağlanmasında ve immün sistem fonksiyonlarının düzenlenmesinde de önemlidir.

Besin Kaynakları: B6 vitamininden zengin bitkisel kaynaklar tam tahıllar, baklagiller, muz, kabuklu yemişler, patates, karnabahardır. Hücre içindeki B6 vitamini konsantrasyonu diyetle alınan magnezyum miktarına bağlıdır.

B6 vitamini eksikliğinde depresyon, konvülzyon, glukoz intoleransı, kansızlık, nöronların fonksiyonlarında bozulma, dil ve dudaklarda çatlama ve egzama görülür. Ciddi B6 vitamini eksikliği sık görülmemesine rağmen, yapılmış birçok çalışma B6 desteğinin, birçok sağlık sorununda faydası olduğu gösterilmiştir. Bunlardan bazıları astım, premenstrual sendrom, karpal tünel sendromu, depresyon, sabah bulantısı ve böbrek taşlarıdır. Bu hastalıklar, 1950’lerden sonra ilaç ve besin katkı maddelerinde bulunan B6 vitaminin antagonistlerinin kullanımının artışına paralel olarak artış göstermiştir. B6 vitamini antagonisti olan ilaçlar izoniazid, hidralazin, dopamin, penisilamin, oral kontraseptifler, alkol ve aşırı protein alımıdır.

Temel Kullanım Alanları: B6 vitamini en popüler besin takviyelerinden biridir. B6 vitaminin kullanıldığı alanlar: Astım, otizm, kardiyovasküler hastalıklar, karpal tünel sendromu, diyabet (diyabetin komplikasyonlarının önlenmesinde), depresyon, epilepsi, immün sistemi kuvvetlendirmede, böbrek taşlarında, gebeliğe bağlı bulantı ve kusmada, osteoporoz, premenstrüal sendromunda…

Astım: Astımda tiptofan metabolizmasında defekt vardır. B6 vitamini eksikliğine bağlı olarak trombositlerdeki serotonin salımı azalmıştır. Yapılan çift-kör klinik çalışmalarda bazı hastaların B6 vitamini desteği ile triptofan metabolizmasındaki blokajı düzelttikleri saptanmıştır. Bir çalışmada günde iki kere 50 mg B6 vitamini verilmesi ile whezing ve astım ataklarının şiddetinde ve sıklığında önemli derecede azalma bulunmuştur. Tüm hastalarda faydalı etkiler saptanmış ise de, 7 hastada piridoksal 5 fosfat artışı olmamıştır. Bu sonuçlara göre bazı hastalar ya daha fazla B6 vitaminine gereksinim duyuyorlar ya da riboflavin veya magnezyum eksikliğine sahipler. Astımda kullanılan teofilin tedavisi verildiğinde B6 vitamini desteği de vermek gerekmektedir. Teofilin, pridoksal 5 fosfat seviyesini azaltmaktadır. Ayrıca yapılan diğer bir çalışma göstermiştir ki piridoksin verilmesi, teofilinin baş ağrısı, bulantı, asabilik, uyku bozukluğu gibi yan etkilerini azaltmaktadır.

Otizm: Otizm beyinin normal kimyasal yapısının bozulması ile ilişkilidir. Temel nedenin, sentez için B6 vitaminine gereksinim gösteren nörotransimitterlerin azalması olduğu düşünülmektedir. Yapılan çeşitli çift-kör çalışmalarda otizmi olan çocuklara B6 vitamini verilmiştir. Sonuçlara göre, B6 vitamini ile iyiye giden bir grup hasta bulunmuştur. Ancak hastaların ortalama %20’sinde semptomlarda düzelme ve %10 kadarında da tam olarak düzelme görülmüştür. B6 vitamini magnezyumla birlikte verildiğinde daha etkili bulunmuştur. 1985 yılında yapılan bir çalışmada 60 otistik çocuk iki gruba ayrılmıştır. Bir gruba, B6 vitamini ve magnezyum diğer gruba ise plasebo verilmiştir. Tedavi edici etkileri davranış ölçeği kullanarak idrarda atılan HVA bakılarak ve beyin dalgaları incelenerek ölçülmüştür. B6 vitamini ve magnezyum birlikte verilince bakılan üç kriterde de anlamlı düzelmeye sebep olmuştur. Ancak ne magnezyum, ne de B6 vitamini tek başına anlamlı düzelmeye sebep olamamıştır. Her ne kadar B6 vitamini otizmi tedavi edememişse de otistik çocuklara B6 vitamini vermek için yeterli kanıt olduğu düşünülmektedir.

Kardiyovasküler Hastalıklar: B6 vitamini eksikliğinin ateroskleroza neden olabileceği ilk olarak 1948 yılında bulundu. O zamandan beri aterosklerozu önlemede piridoksinin rolünü araştıran birçok çalışma yapıldı. Kanında düşük piridoksal 5 fosfatı olanlar piridoksal 5 fosfatı yüksek olanlara göre, beş kat daha çok kalp krizi geçirme riskine sahiptirler. Piridoksin eksikliği metiyonin bir metaboliti olan homosistein birikimine neden olmaktadır. Homosistein ise arter duvarındaki hücrelere oldukça zararlıdır. Bu hücrelerin hasar görmesi ateroskleroza neden olmaktadır. Yüksek homosistein seviyesi kalp krizlerinin kabaca %10’unda, nedenlerden biridir. B6 vitaminine ek olarak folik asit ve B12 vitamini de homosisteinden metiyonin oluşması için gereklidir. Metiyonin, piridoksin bağımlı olan sistatyon beta-redüktaz aracılığıyla sistatyona dönmektedir. B6 vitamini başka bir açıdan da ateroskleroz için önemlidir. Kollajen ve elastinin normal çapraz bağlanması için gerekli olan, lizil oksidaz enzimi piridoksine gereksinim duymaktadır. Bazı bilim adamlarına göre aterosklerozun gözle görünen en erken evresinde, damarın elastik tabakasında kısmi parçalanma olmaktadır. Bu hasar, arter duvarındaki elastin ve kollajenin çapraz bağlarındaki hasara bağlı gelişebilmektedir. Bunun nedeni de bakır veya piridoksin eksikliğine bağlı olarak lizil oksidaz aktivitesinin bozulmasıdır. B6 vitamini trombosit agregasyonunu inhibe eder. Trombositler agrege oldukları zaman, düz kasların çoğalıp arter merkezine göç etmesine neden olan bileşikler salgılarlar. Ateroskleroz, trombositlerin fonksiyonları inhibe edilerek önlenebilinir. Yeni yapılmış bir çalışmada 24 sağlıklı, genç erkek gönüllüye piridoksin veya plasebo verildi. Sonuçlara göre, piridoksin trombositlerin agregasyonunu inhibe ediyor. Ayrıca piridoksinin hem kanama zamanını, hem de koagülasyon zamanını uzattığı ancak fizyolojik sınırı aştırmadığı gösterilmiştir. Trombosit sayısına ise etkisi yoktur. Piridoksinin, plazma total lipid ve kolesterolünü düşürdüğü gösterilmiştir. Piridoksin ile total plazma lipidi 593’den 519’a, total kolesterol ise 156’dan 116’ya düşmüştür. HDL 37’den, 48’e çıkmıştır. Serum çinko düzeyi, 96’dan 138’e yükselmiştir.

Kardiyovasküler Hastalıklar: Bu sonuçlar B6 vitamininin aterosklerotik mortalite riskini azalttığı hakkında ek deliller sunmaktadır. B6 vitamini desteği yapılması kan basıncını da düşürmektedir. Bir çalışmada yüksek tansiyonu olan 20 kişiye, 4 hafta boyunca piridoksin verildi. Hem sistolik, hem de diastolik basınçta anlamlı düşüş görüldü. Norepinefrin seviyesinde de azalma saptandı. Bu sonuçlara göre B6 vitamini bir şekilde sinir sistemini etkileyerek kan basıncını düşürmektedir. Kan basıncındaki düşüşün klinik olarak büyük bir anlamı olabilir. Sistolik basınç 167’den 153’e, diastolik basınç ise 108’den 98’e düşmüştür.

Karpal Tünel Sendromu: Karpal Tünel Sendromu (KTS), median sinirin bilekten geçerken, kemik ile ligamanlar arasında sıkışarak, basıya uğraması sonrası gelişen ve ciddi ağrıya neden olan bir hastalıktır. Sinirin basıya uğraması güçsüzlük, ağrı ve yanmaya neden olur. Bu hassasiyet ön kol ve omuza yayılabilir. Bu şikayetler ara sıra da olabilir, sürekli de olabilir. Genellikle geceleri olur. Sürekli aynı işi yapanlar ve marangoz gibi elleri ile ağır iş yapanlar da daha sık görülmektedir. KTS’de B6 vitamini eksikliği sık görülmektedir. Texas Üniversitesi’nde, çift-kör plasebo kontrollü çalışmalar ile yüzlerce KTS olan hasta B6 vitamini ile başarılı şekilde tedavi edilmiştir. Fayda göstermesi için üç ay gerekmektedir ancak birçok hastada etkili olmuştur. KTS sıklığındaki artış piridoksin antimetabolitlerinin çevre ve diyette arttığı 1950’lerden sonraki zamanla paralel gitmiştir. KTS’de cerrahi tedaviyi bulan Even Phalen’e göre gelecekte piridoksin, KTS’daki tedavi seçeneklerinden biri olacaktır.

Magnezyum için önemli bir kofaktör B6 Vitaminidir. B6 Vitamini magnezyumun vücut hücrelerine taşınmasına yardımcı olur. Ayrıca C Vitamini, D Vitamini, Kalsiyum ve Fosfor da sinerjik bir etkiye sahiptir. Kalsiyum, D Vitamini ve Fosfor özellikle kemik ve diş metabolizması alanında sinerjiktir.

Kaynaklar: